Dünya Harbinin sonunda 31 Ekim 1918 de İmzalanan Mondros Anlaşması sonucunda Yunan Kuvvetlerinin 15 Mayıs 1919 İzmir’e çıkıp Batı Anadolu’yu istilâ hareketine başlamasıyla oluşan süreç içerisinde, Atatürk’ün 19 Mayıs 1919 da Samsun’a çıkarak Milli direnişi başlatmasıyla Kurtuluş Savaşı başlamıştır. I.İnönü (9-10 Ocak 1921) ve II. İnönü (31 Mart-1 Nisan 1921) Savaşları ile başlayıp 26 Ağustos 1922 de Kocatepe’de başlayan Başkumandanlık Meydan Savaşı’nın 30 Ağustos’ta Dumlupınar’da büyük zaferin elde edilmesiyle Eskişehir -Afyon hattında verdiğimiz 137.000 şehidimiz için bu bölgede, onların anısına yapılan anıt ve şehitlikler Kültür Bakanlığı ile bağlı oldukları valilik ve kaymakamlıkların birlikte çalışmalarıyla ziyarete açılmıştır.


Şehit Sancaktar (Meçhul Asker) Anıtı (Altıntaş)

Kütahya Altıntaş ilçesinde, Çalköy’e 2,5 km., Dumlupınar’a 15 km uzaklıkta Şehit Sancaktar Mehmet Anıtı bulunmaktadır. 30 Ağustos Zaferi’nin ertesi günü Atatürk savaş alanını gezerken, Berberçamı denilen yerde, bir top mermisinin açtığı çukurda karışık halde Türk ve Yunan askerlerinin cesetlerini görmüştür. Bunların arasında bir kolu kaskatı havada kalmış, elindeki Türk Bayrağı’nı bırakmayan bir Türk şehidi ile karşılaşmıştır. Gördüğü bu olaydan son derece etkilenen Atatürk Yunan askerlerinin cesetlerine bakarak “Çocuk burada ne işin vardı” dedikten sonra yanındakilere yerdeki Yunan bayrağını göstererek, “bayrağı buradan kaldırın. O bir milletin şerefidir” diyerek eli havada bayrağı bırakmayan Türk şehidine yaşlı gözlerle bakmış ve kimliğinin araştırılmasını istemiştir. Ancak askerin üzerinde künyesi bulunamamış ve kimliği öğrenilememiştir. Bunun üzerine savaş sonrası burada yapılacak anıta ismi bilinmediğinden Şehit Mehmet adının verilmesini istemiştir.

Bu anıtın temeli Zafertepe’de Atatürk tarafından 1924 yılında atılmış, Mimar Hikmet ve Taşçı Kadri’nin yapmış olduğu anıt 1927 yılında törenle açılmıştır. Tören açılışını yapan Atatürk şu konuşmayı yapmıştır:

“Hiç şüphe etmemelidir ki, yeni Türk Devleti’nin temeli burada atıldı. Ebedi hayatı burada taçlandırıldı, bu sahada, bu semada dolaşan şehit ruhları devletimizin ebedi muhafızlarıdır. Burada temelini attığımız Şehit Asker Anıtı işte o ruhları, o ruhlarla beraber Gazi arkadaşlarını, fedakâr ve kahraman Türk milletini temsil etmektedir. Bu Anıt Türk Vatanına göz dikenlere Türk’ün 30 Ağustos günündeki ateşini, süngüsünü, savletini, kudret ve iradesindeki şiddeti hatırlatacaktır”.

Bu anıt 1964 yılında çıkan 220 sayılı yasa ile Zafertepe’de yeni bir zafer anıtının yapılması kararlaştırılmıştır. Bunun üzerine Şehir Asker Anıtı’nın mermer parçaları ve sancağı, Zafertepe’deki yerinden sökülerek 1979 yılında, olayın geçtiği yerde, Berberçam Tepesi’ne dikilmiş ve Tümgeneral Ali Özveren tarafından törenle açılmıştır.

Anıt, mermer dikdörtgen bir kaide üzerinde olup, mermer basamaklarla çıkılmaktadır. Anıtın çevresi çeşitli dekoratif elemanlarla süslenmiş, etrafı mermer parmaklıklı bir platform ile çevrilmiştir. Burada Şehit Mehmetçik’in kolu ve tuttuğu sancak sembolize edilmiştir.


Zafer Anıtı-Zafertepe, Çalköy (Altıntaş)

Kütahya Altıntaş ilçesi, Çalköy’de 30 Ağustos 1922’de Atatürk’ün idare ettiği Başkumandanlık Meydan Savaşı’nda, 1 Eylül 1922’de “Ordular İlk Hedefiniz Akdeniz’dir, İleri” emrini verdiği 1.181 rakımlı Zafertepe’de Zafertepe Anıtı bulunmaktadır. Bu anıt 30 Ağustos Zaferi ve Kurtuluş Savaşı’nı Türk Milleti’nin birlikte oluşturduğunu sembolize etmektedir. Anıtın yapılmasına 1964 yılında karar verilmiş ve 30 Ağustos 1972 yılında tamamlanmıştır.

Kurtuluş Savaşı’nı sembolize eden bu anıt değişik yöndeki üçgen bloklardan meydana gelmiştir. Bununla Türk Milleti’nin diğer milletlerin gösterdiği haksızlığa feveranını ve Anadolu’yu işgal eden düşman kuvvetlerine karşı tek vücut halinde birleşerek kazandığı zaferi simgelemektedir.


Yüzbaşı Şekip Efendi Anıtı (Altıntaş)

Kütahya Altıntaş ilçesi, Zafertepe-Çalköy’de Yüzbaşı Şekip Efendi Anıtı bulunmaktadır. Harputlu Yüzbaşı Şekip Efendi (1886-1922) 14.Süvari Tümeninin 3.Alayı subaylarından olup, 29 Ağustos günü Yunanlılara hücum ederken şehit düşmüştür. Aynı alaydan olup şehit olan, Düzce-Üsküp’ ten Veysel Ömer, Keskin-Yağlıker’ den Veli Mehmet, Akhisar-Tatasut’ tan İbiş Ömer de bu şehitlikte gömülüdür.

Anıt, Başkumandanlık Meydan Savaşı’nda 29 Ağustos 1922’de Yunanlılara hücum eden Türk Süvari Kolordusu’nun bu civarda verdiği şehitler adına yapılmıştır. 14.Süvari Tümeninin 3.Alayının 2.Bölük Komutanı olan Yüzbaşı Şekip Efendi, Altıntaş’da kendilerine hücum eden Yunan kuvvetlerine karşı çevre savunması yaparken 2.000 kadar askeri esir almıştır. Daha sonra Yunan topçu birliğini ele geçirmek için hücum ettiğinde yoğun bir top ateşi ile karşılaşmış ve bir kısım erleri ile birlikte şehit düşmüştür.

Yüzbaşı Şekip Efendi adına 1972’de dikilmiş olan bu anıt mermer bir kaide üzerinde bir dikilitaş şeklindedir. Anıtın mermer kaidesi üzerinde Latin harfleri ile şunlar yazılıdır:
“29 Ağustos 1922 Muharebesinde Yunanlılara Hücum eden Türk Süvari Kolordusunun bu civarda verdiği şehitler namına yapılmıştır”. Aynı sözcükler eski harflerle obeliskin diğer yüzünde de yazılıdır.

Bunun dışında anıtın diğer yüzlerinde;
”İşgal altındayken bu yer, uğrunda can verdin vatana, sen çok büyüksün şehit asker, ne yapılsa azdır hatırana”; ”14.Süvari fırkasından 3.Alaydan Yüzbaşı Harputlu Şekip Efendi yine 3.Alaydan nefer Düzce’nin Üsküp Nahiyesinden Veysel Ömer Keskin’in Yağlıker köyünden Veli Mehmet, Akhisar’ın Tatasut Köyünden İbiş Ömer” yazılıdır.


Kurtuluş Savaşı Şehitliği (Dumlupınar)

Kütahya Dumlupınar ilçesinde Kültür Bakanlığı Kurtuluş Savaşı şehitlerinin anısına üç şehitlik yaptırmıştır. Bu şehitliklerden ilki 30 Ağustos 1922 Başkomutan Meydan Savaşı’nda şehit düşen askerler için yaptırılan Cafer Gazi Tepe eteklerindeki Dumlupınar Şehitliği’dir. Bu şehitliğin projesi Y.Mimar Nejat Dinçel tarafından çizilmiştir. Şehitlik namazgâh, şadırvan ve mezarlık bölümlerinden oluşmaktadır. Bu şehitlikte 100 subay, 500 er ve erbaşın mezar taşı bulunmaktadır.

Bu şehitliğin çevresine ayrıca dört anıt daha dikilmiştir. Bunlardan biri Prof.Tankut Öktem’in yapmış olduğu Atatürk, İnönü ve Fevzi Çakmak’ı birlikte gösteren heykeldir. Bunun yanında Prof.Haluk Tezonar’ın yapmış olduğu Kurtuluş Savaşı Anıtı ile Şehit Baba ve Oğul Anıtı bulunmaktadır. Bu şehitlik 30 Ağustos Büyük Taaruz’un 70.yıldönümünde 26 Ağustos 1992’de düzenlenen bir törenle açılmıştır.

Haymeana ve Osman Gazi Anıtı (Domaniç)

Kütahya Domaniç ilçesi Çarşamba Köyü’nde, Osmanlı Devleti’nin kurucusu Osman Gazi’nin ninesi, Ertuğrul Gazi’nin annesi Hayme Ana’nın anıtı bulunmaktadır.

Ertuğrul Gazi Anadolu’ya geldiğinde kendisine Söğüt Kışlak, Domaniç de Yaylak olarak verilmiştir. Hayme Ana Domaniç’te ölmüş ve Ertuğrul Gazi tarafından Çarşamba’daki bir tepeye gömülmüştür. Sultan II.Abdülhamid Devlet Ana olarak anılan Hayme Ana’nın mezarını 1886 yılında buldurmuş ve üzerine bir türbe yaptırmıştır.

Kütahya Valiliği Osmanlı Devleti’nin kuruluşunun 700.yılında bu türbeyi ve çevresindeki yapıları restore ettirmiştir. Ayrıca buraya Hayme Ana’nın bir anıtını yaptırmış ve çevresine de bir çeşme ile iki Kütahya evi yaptırmıştır. Her yıl burada Hayme Ana adına törenler düzenlenmektedir.

Hayme Ana Anıtı dikdörtgen mermer bir kaide üzerindedir. Bu kaide üzerinde Hayme Ana oturur durumda, kucağında da torunu Osman Gazi küçük bir çocuk olarak tasvir edilmiştir.

kaynak: kenthaber.com

Kenthaber Kültür Kurulu

Fotoğraflar, www.kutahyakultur.gov.tr, www.altıntaş.gov.tr, www.dumlupınar.gov.tr adreslerinden alınmıştır.